Co do zasady posiadacz nieruchomości, a więc osoba, która nią faktycznie włada, ponosi opłaty za usunięcie drzewa lub krzewu. Opłaty wskazane są w zezwoleniu na ich usunięcie, a pobiera je organ, który takie zezwolenie wydaje.
Gdy wydanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu uzależnione jest od jego przesadzenia albo wykonania nasadzeń zastępczych, to organ wydający zezwolenie odracza termin uiszczenia opłaty za usunięcie na okres 3 lat. Termin ten liczy się od dnia wskazanego jako termin na wykonanie przesadzenia albo nasadzeń. Opłata podlega umorzeniu, gdy:
- przesadzone albo posadzone drzewa lub krzewy zachowały żywotność po upływie okresu 3 lat, lub
- nie zachowały żywotności z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości.
Jeżeli przesadzone albo posadzone drzewa lub krzewy, albo część z nich, nie zachowały żywotności po upływie 3 lat z przyczyn zależnych od posiadacza nieruchomości, naliczona opłata jest przeliczana w sposób proporcjonalny do liczby drzew lub powierzchni krzewów, które nie zachowały żywotności. W przypadku niewykonania nasadzeń zastępczych lub części z nich, naliczona opłata jest przeliczana w sposób proporcjonalny do liczby drzew lub powierzchni krzewów, które nie zostały wykonane zgodnie z zezwoleniem.
Opłatę za usunięcie drzewa ustala się mnożąc liczbę cm obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm i stawkę opłaty. Jeżeli drzewo na wysokości 130 cm:
- posiada kilka pni – za obwód pnia drzewa przyjmuje się sumę obwodu pnia o największym obwodzie oraz połowy obwodów pozostałych pni;
- nie posiada pnia – za obwód pnia drzewa przyjmuje się obwód pnia mierzony bezpośrednio poniżej korony drzewa.
Opłatę za usunięcie krzewu ustala się natomiast mnożąc liczbę metrów kwadratowych powierzchni gruntu pokrytej usuwanymi krzewami i stawkę opłaty.
Wysokość stawek opłat określa w rozporządzeniu minister właściwy do spraw środowiska (na dzień dzisiejszy jest to rozporządzenie z 3 lipca 2017 r.). W przypadku drzew nie mogą one jednak przekraczać 500 zł, a krzewów – 200 zł. Stawki uzależnione są od rodzaju lub gatunku drzewa lub krzewu, a także obwodu pnia drzewa lub powierzchni krzewu albo krzewów rosnących w skupisku. Obecnie najwyższa stawka za 1 cm obwodu pnia mierzonego w ww. sposób dotyczy cisu, cyprysika, głogu, jałowca, niektórych gatunków jarząbu, jodły koreańskiej, oliwnika i żywotnika zachodniego. Wynosi ona 170 zł w przypadku obwodu pnia do 100 cm, a 210 zł w przypadku obwodu pnia od 101 cm. Dla większości rodzajów i gatunków krzewów stawka za 1 m2 powierzchni krzewu lub krzewów rosnących w skupisku wynosi 40 zł – w przypadku powierzchni do 100 m2 , a 50 zł – dla powierzchni od 101 m2.
Co do zasady opłatę należy uiścić w terminie 14 dni od dnia, w którym zezwolenie na usunięcie stało się ostateczne. Jeżeli w zezwoleniu wskazano początek biegu terminu usunięcia drzewa / krzewu, to opłatę należy uiścić w ciągu 14 dni liczonych od tego dnia. Istnieje również możliwość rozłożenia jej na raty lub przesunięcia terminu płatności, na okres nie dłuższy niż 3 lata, jeżeli przemawia za tym sytuacja materialna wnioskodawcy. Decyzję w tych sprawach wydaje, na wniosek zainteresowanego, organ właściwy do wydania zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu.
Wskazane wyżej stawki wydają się wysokie. Niemniej jednak istnieje cała lista przypadków, w których nie nalicza się opłat za usunięcie. Dotyczy to następujących drzew lub krzewów:
- na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;
- jeżeli usunięcie jest związane z odnową i pielęgnacją drzew rosnących na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków;
- które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych lub funkcjonowaniu urządzeń przesyłowych (służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej);
- gdy zagrażają bezpieczeństwu ruchu drogowego lub kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi;
- w związku z przebudową dróg publicznych lub linii kolejowych;
- w związku z zabiegami pielęgnacyjnymi drzew lub krzewów na terenach zieleni;
- które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości;
- jeżeli usunięcie wynika z potrzeb ochrony roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową lub ochrony siedlisk przyrodniczych;
- z grobli stawów rybnych;
- jeżeli usunięcie jest związane z regulacją i utrzymaniem koryt cieków naturalnych, wykonywaniem i utrzymaniem urządzeń wodnych służących kształtowaniu zasobów wodnych oraz ochronie przeciwpowodziowej w zakresie niezbędnym do wykonania i utrzymania tych urządzeń;
- usuwanych z terenu poligonów lub placów ćwiczeń, służących obronności państwa.
Szczególny przypadek stanowią topole o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym powyżej 100 cm, nienależące do gatunków rodzimych. Nie nalicza się opłat za ich usunięcie, jeżeli zostaną zastąpione w najbliższym sezonie wegetacyjnym drzewami innych gatunków.
Nie nalicza się także opłat za usunięcie drzew, krzewu lub krzewów rosnących w skupiskach, jeżeli następuje to w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze, zgodnego z przeznaczeniem terenu, określonym w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Dotyczy to jednak wyłącznie drzew, których obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm nie przekracza 120 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego, a 80 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew. Dotyczy to wyłącznie krzewów pokrywających grunt o powierzchni do 50 m2.