Dzisiaj miało być o tym kiedy można usunąć drzewo lub krzew bez zezwolenia, ale pomyślałam, że czas zrobić przerywnik i napisać nieco o sądach administracyjnych w Polsce. Dla wielu będą to rzeczy oczywiste, ale jeśli ktoś nie miał do czynienia z takimi instytucjami jak sądy, to może go tych kilka podstawowych informacji zainteresuje.
Co to jest sąd administracyjny?
Sąd administracyjny kontroluje działalność administracji publicznej, a więc sprawdza, czy organ administracyjny w danej sprawie zadziałał zgodnie z prawem, tzn. wydał prawidłowe orzeczenie albo go nie wydał, mimo że miał taki obowiązek. Szczegółowe wyliczenie w jakich sprawach sąd orzeka znajdziemy w art. 3 § 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sędziów sądów administracyjnych powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Ponadto w sądach administracyjnych są zatrudnieni referendarze sądowi, asystenci sędziów, urzędnicy i inni pracownicy sądowi.
Sądownictwo administracyjne sprawują wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny.
Wojewódzki sąd administracyjny
Wojewódzki sąd administracyjny to sąd pierwszej instancji. Do niego więc należy się udać, jeśli postępowanie administracyjne przed organem zakończy się dla nas niepomyślnie. Są jednak dwa warunki. Po pierwsze, orzeczenie organu (decyzja, postanowienie) jest zaskarżalne, tzn. przysługuje od niego środek zaskarżenia. Po drugie, środek zaskarżenia przysługuje właśnie do sądu administracyjnego, a nie np. do sądu okręgowego – wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych. O sposobie zaskarżenia powinniśmy zostać poinformowani w pouczeniu zawartym w decyzji / postanowieniu organu. Wojewódzki sąd administracyjny – dla jednego województwa lub dla większej liczby województw – tworzy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, w drodze rozporządzenia, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Obecnie istnieje 16 wojewódzkich sądów administracyjnych, utworzonych dla obszarów poszczególnych województw, z siedzibą: w Białymstoku (dla podlaskiego), Bydgoszczy (dla kujawsko-pomorskiego), Gdańsku (dla pomorskiego), Gliwicach (dla śląskiego), Gorzowie Wielkopolskim (dla lubuskiego), Kielcach (dla świętokrzyskiego), Krakowie (dla małopolskiego), Lublinie (dla lubelskiego), Łodzi (dla łódzkiego), Olsztynie (dla warmińsko-mazurskiego), Opolu (dla opolskiego), Poznaniu (dla wielkopolskiego), Rzeszowie (dla podkarpackiego), Szczecinie (dla zachodniopomorskiego), Warszawie (dla mazowieckiego) i Wrocławiu (dla dolnośląskiego). Ponadto został utworzony Wydział Zamiejscowy w Radomiu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który – mówiąc najprościej – rozpoznaje sprawy należące do właściwości Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z obszaru powiatów: białobrzeskiego, grójeckiego, kozienickiego, lipskiego, przysuskiego, radomskiego, szydłowieckiego, zwoleńskiego oraz miasta Radomia. Szczegółową listę spraw zawiera rozporządzenie Prezydenta RP o utworzeniu tego Wydziału Zamiejscowego. Każdy wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wydziałem może kierować prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia. Oprócz tzw. wydziałów orzeczniczych funkcjonują także wydziały informacji sądowej, które m.in. informują osoby zainteresowane o właściwości sądu oraz o stanie spraw załatwianych w danym sądzie, udostępniają do wglądu akta spraw oraz prowadzą sprawy petycji, skarg i wniosków.
Naczelny Sąd Administracyjny
Naczelny Sąd Administracyjny to przede wszystkim sąd drugiej instancji – rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych. Podejmuje także uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne, które powodują rozbieżności w orzecznictwie, oraz rozpoznaje inne sprawy należące do jego właściwości na mocy innych ustaw. Naczelny Sąd Administracyjny ma siedzibę w Warszawie. Na jego czele stoi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, który kieruje pracami sądu i reprezentuje go na zewnątrz.
Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na: Izbę Finansową, Izbę Gospodarczą i Izbę Ogólnoadministracyjną. Sędziowie z Izby Finansowej orzekają w sprawach zobowiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych. Izba Gospodarcza zajmuje się m.in. sprawami z zakresu działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej, budżetu, dewizowych, papierów wartościowych, bankowości, ubezpieczeniowych, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat. Izbie Ogólnoadministracyjnej przydzielono natomiast pozostałe sprawy, w szczególności z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, leśnictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki nieruchomościami, prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku wojskowego, spraw wewnętrznych, a także cen, opłat i stawek taryfowych, jeżeli są związane ze sprawami należącymi do właściwości tej Izby. Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez Prezesa NSA. W Naczelnym Sądzie Administracyjnym działa ponadto Kancelaria Prezesa NSA, Biuro Orzecznictwa i Wydział Informacji Sądowej, który m.in. udziela informacji stronom i osobom zainteresowanym o właściwości sądów administracyjnych i stanie spraw załatwianych w tym sądzie. NSA – działając jako sąd pierwszej instancji – rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i spory kompetencyjne między organami administracji samorządowej a organami administracji rządowej. Spór o właściwość (kompetencyjny) zachodzi wtedy gdy przynajmniej dwa organy jednocześnie uważają się za właściwe do załatwienia konkretnej sprawy albo każdy z nich uważa się za organ niewłaściwy do załatwienia tej sprawy, prezentując pogląd, że organem właściwym jest ten drugi.
Zycie czasami zmusza do korzystanie z instytucji sądu. Jeżeli nie , to i tak taka wiedza jest przydatna. Warto wiedzieć gdzie należy się zwrócić i kiedy.
Dziękuję za komentarz. Przy okazji chciałabym uzupełnić, że niektóre pisma kieruje się do sądu, ale za pośrednictwem organu. Należy więc w treści pisma jako adresata wskazać sąd, ale pismo przesłać na adres organu, ewentualnie złożyć osobiście w organie. O tym trzeba zawsze pamiętać, bo znam przypadek, że nawet osoba, która o tym – z racji wykonywanego zawodu – wiedziała, odruchowo wysłała pismo bezpośrednio do sądu. A taki błąd nie zawsze można naprawić. W sytuacji, o której piszę, akurat się udało.