Dzisiaj zagadnienie z zakresu prawa podatkowego, które stanowi jeden z działów prawa administracyjnego. Temat nie jest obcy, przynajmniej w praktyce, dla tych, którzy spędzają urlop nad morzem lub w górach, ale nie tylko tam. Opłata klimatyczna, bo tak w języku potocznym jest często określana kwota, którą trzeba zapłacić za „przebywanie” w miejscowościach turystycznych, to nic innego jak rodzaj opłaty lokalnej, o której mowa w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. W oparciu o przepisy ww. ustawy wyróżnia się dwa rodzaje opłat związanych z trwającym dłużej niż dobę pobytem w niektórych miejscowościach, innych niż miejsce zamieszkania. Obie może (ale nie musi) wprowadzić rada gminy.
Jedna z nich to opłata miejscowa, którą pobiera się za każdą rozpoczętą dobę pobytu od osób przebywających w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:
- w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach – w tym przypadku stawka opłaty miejscowej nie może przekroczyć 2,26 zł dziennie;
- w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych. W miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej stawka opłaty miejscowej nie może przekroczyć 3,20 zł dziennie.
Minimalne warunki, jakie powinna spełniać miejscowość, w której można pobierać opłatę miejscową określa, w drodze rozporządzenia, Rada Ministrów, natomiast rada gminy ustala miejscowości odpowiadające tym warunkom.
Drugą opłatą jest opłata uzdrowiskowa, którą pobiera się w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska, za każdą rozpoczętą dobę pobytu. Pobierana jest od osób przebywających w tych miejscowościach w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych dłużej niż dobę. Stawka opłaty uzdrowiskowej nie może przekroczyć 4,40 zł dziennie.
Nie od wszystkich jednak pobiera się powyższe opłaty. Zwolnienie obejmuje m. in. osoby przebywające w szpitalach. Na tym tle wielokrotnie pojawiał się problem czy pojęcie „szpital” dotyczy również szpitali uzdrowiskowych. Sprawa miała zazwyczaj następujący przebieg. Narodowy Fundusz Zdrowia wysyłał daną osobę na leczenie do szpitala uzdrowiskowego, gdzie podczas zakwaterowania żądano od niej „obowiązkowej” opłaty uzdrowiskowej w określonej kwocie. Osoba taka – jako że był to warunek zakwaterowania – kwotę uiszczała. Następnie występowała do burmistrza o stwierdzenie nadpłaty pobranej opłaty uzdrowiskowej. Burmistrz odmawiał stwierdzenia nadpłaty, a samorządowe kolegium odwoławcze, jako organ orzekający na skutek odwołania, podzielało pogląd burmistrza. Dalej sprawa trafiała do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a ostatecznie w niektórych przypadkach do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Sądy administracyjne wielokrotnie wyrażały pogląd o braku podstaw do różnicowania szpitali w pojęciu ogólnym od innych szpitali o charakterze specjalistycznym, w tym od szpitali uzdrowiskowych. Zdaniem sądów, skoro ustawodawca nie dokonał zróżnicowania typów szpitali, to zwolnienie z opłaty miejscowej / uzdrowiskowej ma również zastosowanie do pacjentów szpitali uzdrowiskowych. Szpital uzdrowiskowy jest bowiem jednym z rodzajów istniejących szpitali. Takie stanowisko wyraziło także Ministerstwo Zdrowia, które poinformowało prezydentów, burmistrzów i wójtów gmin uzdrowiskowych o wiążącej wykładni sądowej, a także Ministerstwo Finansów. W związku z tym należy założyć, że zwolnienie to będzie respektowane. Niemniej jednak na wszelki wypadek dobrze wiedzieć, że przeciwna interpretacja wskazanego wyjątku jest sprzeczna z utrwaloną linią orzeczniczą i w razie sporu zostanie przez sąd zakwestionowana. W jednej ze spraw Naczelny Sąd Administracyjny wyraził również pogląd, że nieuzasadnione jest różnicowanie pacjentów szpitala uzdrowiskowego w zależności od tego, czy korzystają z leczenia na zasadach określonych w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, czy jako pacjenci, którzy nie uzyskali skierowania na podstawie ww. przepisów (odpłatnie).
Pozostałe zwolnienia od omawianych opłat obejmują osoby niewidome i ich przewodników oraz zorganizowane grupy dzieci i młodzieży szkolnej. Ponadto opłaty te nie obciążają podatników podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową albo uzdrowiskową. Opłat tych nie pobiera się – pod warunkiem wzajemności – od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Należy także nadmienić, że od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej. Dana miejscowość może bowiem spełniać warunki dające podstawę do pobierania obu tych opłat. Wówczas pobiera się opłatę uzdrowiskową.